Kontrole przeprowadzone przez WKiAW w 2012 roku

Wydział Kontroli i Audytu Wewnętrznego Urzędu Miasta Szczecin w styczniu 2012 r. przeprowadził kontrolę 
w Gimnazjum nr 1, ul. Wł. Reymonta 23, 71-276 Szczecin, zwanym w dalszej treści G1 w zakresie:  przestrzegania wybranych zagadnień z prawa pracy, w tym: działu X ustawy z dnia 26 czerwca  1974 r.  Kodeks pracy  (j.t. Dz.U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94 ze zm.), zwanej dalej k. p.; realizacji zadań służby bhp wynikających z rozporządzenia Rady Ministrów 
z dnia  2 września 1997 r.  w sprawie służby bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz. U. Nr 109, poz. 704 ze zm.), zwanego dalej rozporządzeniem w sprawie służby bhp;  realizacji zadań pokontrolnych, tj. wystąpień, nakazów i decyzji wydanych przez organy kontroli zewnętrznej  nad warunkami pracy. Ocena kontrolowanego zagadnienia, wnioski i zalecenia pokontrolne zawarte zostały w wystąpieniu pokontrolnym
z dnia 3 kwietnia 2012 r.

Kontrola pozytywnie oceniła działalność jednostki w zakresie dotyczącym bezpieczeństwa i higieny pracy w latach 2010 - 2012. W badanym zakresie stwierdzono jedynie uchybienia dotyczące: zapisów w zakładowym regulaminie pracy;  dokumentacji stosowanych w jednostce mieszanin chemicznych; ewidencji dotyczącej przydziału środków ochrony indywidualnej, odzieży i obuwia roboczego; dopuszczenia do pracy pracowników bez stosownych uprawnień.

Ustalono, że zakładowy regulamin pracy z 2002 r. nie zawierał zapisów dotyczących:

1. wyposażenia pracowników w narzędzia i materiały, a także w odzież i obuwie robocze oraz w środki ochrony indywidualnej i higieny osobistej,
2. systemów i rozkładów czasu pracy oraz przyjętych okresów rozliczeniowych czasu pracy,
3. obowiązków dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ochrony przeciwpożarowej, w tym także sposobu informowania pracowników o ryzyku zawodowym, które wiąże się z wykonywaną pracą.

Stwierdzono jednocześnie, że zagadnienia dotyczące pkt 1, 2 zostały uregulowane odrębnymi dokumentami wewnętrznymi, natomiast zawarta w Regulaminie pracy G1 informacja o stosowanych karach z tytułu odpowiedzialności porządkowej pracowników, o następującej treści: „pracownik może być ukarany: za nieprzestrzeganie ustalonego porządku i dyscypliny pracy niniejszego regulaminu, przepisów bhp i p.poż upomnieniem i naganą; za opuszczenie pracy bez usprawiedliwienia stosuje się kary pieniężne zgodnie z odpowiednimi przepisami”, nie wyczerpywała zapisów art. 108 § 1-3 k.p., według którego za nieprzestrzeganie przez pracownika ustalonej organizacji i porządku w procesie pracy, przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, przepisów przeciwpożarowych,
a także przyjętego sposobu potwierdzania przybycia i obecności w pracy oraz usprawiedliwiania nieobecności w pracy, pracodawca może stosować: karę upomnienia, karę nagany.Za nieprzestrzeganie przez pracownika przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy lub przepisów przeciwpożarowych, opuszczenie pracy bez usprawiedliwienia, stawienie się do pracy w stanie nietrzeźwości lub spożywanie alkoholu w czasie pracy - pracodawca może również stosować karę pieniężną. Kara pieniężna za jedno przekroczenie, jak i za każdy dzień nieusprawiedliwionej nieobecności, nie może być wyższa od jednodniowego wynagrodzenia pracownika, a łącznie kary pieniężne nie mogą przewyższać dziesiątej części wynagrodzenia przypadającego pracownikowi do wypłaty, po dokonaniu potrąceń, o których mowa w art. 87 § 1 pkt 1-3 k.p.

W zakresie stosowania niebezpiecznych mieszanin chemicznych kontrola wykazała, że ich spis i karty charakterystyk były nieaktualne ponieważ część stosowanych (w dniu kontroli) przez pracowników  mieszanin nie została ujęta
w przedstawionym do kontroli spisie, jak również nie posiadały kart charakterystyk, co naruszało postanowienia zapisu art. 221 § 2 k.p., według którego niedopuszczalne jest stosowanie substancji niebezpiecznej, mieszaniny niebezpiecznej, substancji stwarzającej zagrożenie lub mieszaniny stwarzającej zagrożenie bez posiadania aktualnego spisu tych substancji i mieszanin oraz kart charakterystyki (…). Przyczyną uchybienia było niedopatrzenie ze strony pracownika merytorycznie odpowiedzialnej za zagadnienie. Uchybienie usunięto w trakcie kontroli.

Stwierdzono także, że w jednostce nie były prowadzone karty ewidencji wyposażenia pracowników, co naruszyło postanowienia § 8 pkt 3 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej  z dnia   28 maja 1996 r. w sprawie zakresu prowadzenia przez pracodawców dokumentacji  w sprawach związanych ze stosunkiem pracy oraz sposobu prowadzenia akt osobowych pracownika (Dz. U. Nr 62, poz. 286 ze zm.), wg którego  pracodawca zakłada  i prowadzi odrębnie dla każdego pracownika kartę ewidencyjną przydziału odzieży i obuwia roboczego oraz środków ochrony indywidualnej, a także wypłaty ekwiwalentu pieniężnego zaużywanie własnej odzieży i obuwia oraz ich pranie  
i konserwację. Osobą odpowiedzialną za prowadzenie ww. kart była pracownik zatrudniony na stanowisku referenta.

Według zapisu standardów kontroli zarządczej z grupy E– „Monitorowanie systemu kontroli zarządczej” Załącznika do komunikatu Nr 23 Ministra Finansów z dnia 16 grudnia 2009 r. w sprawie standardów kontroli zarządczej dla sektora finansów publicznych (Dz.Urz. MF Nr 15, poz. 84), zwanego dalej komunikatem MF, należy monitorować skuteczność poszczególnych elementów systemu kontroli zarządczej, co umożliwi bieżące rozwiązywanie zidentyfikowanych problemów.

Pojedyncze uchybienia stwierdzono  także w zakresie badań lekarskich pracowników i szkoleń w dziedzinie bhp. Spośród 30 osób zatrudnionych w G1 jedna osoba, zatrudniona na stanowisku: nauczyciel/pedagog, została dopuszczona do pracy bez wstępnego badania lekarskiego ponieważ pracodawca uznał, że kserokopia zaświadczenia lekarskiego, które ww. dostarczyła z innej jednostki była wystarczająca.

Powyższe świadczy o złej interpretacji zapisu art.  229 § 1 pkt 1 k.p., według którego wstępnym badaniom lekarskim podlegają: osoby przyjmowane do pracy (…). Badaniom wstępnym nie podlegają  osoby przyjmowane ponownie do pracy u danego pracodawcy na to samo stanowisko lub na stanowisko o takich samych warunkach pracy, na podstawie kolejnej umowy o pracę zawartej w ciągu 30 dni po rozwiązaniu lub wygaśnięciu poprzedniej umowy o pracę z tym pracodawcą.

Zła interpretacja przepisów przyczyniła się do tego, że ww. osoba nie odbyła również szkolenia wstępnego w dziedzinie bhp, co naruszyło zapis art. 237³§ 2 k.p., według któregopracodawca jest obowiązany zapewnić przeszkolenie pracownika w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy przed dopuszczeniem go do pracy oraz prowadzenie okresowych szkoleń w tym zakresie. Szkolenie pracownika przed dopuszczeniem do pracy nie jest wymagane w przypadku podjęcia przez niego pracy na tym samym stanowisku, które zajmował u danego pracodawcy bezpośrednio przed nawiązaniem
z tym pracodawcą kolejnej umowy  o pracę.

Uchybieniem było odbycie przez osobę, zatrudnioną z dniem 01.03.2010 r.  na stanowisku referenta, szkolenia okresowego w dziedzinie bhp po ponad 14 miesiącach od daty zatrudnienia, co było niezgodne z zapisem § 15 ust. 4 rozporządzenia  Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 27 lipca 2004 r. w sprawie szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa
i higieny pracy (Dz. U. Nr 180, poz. 1860 ze zm.), według którego  pierwsze szkolenie (…) pracowników administracyjno
- biurowych przeprowadza się w okresie do 12 miesięcy od rozpoczęcia pracy na tych stanowiskach.

Pracownik zatrudniony na stanowisku woźnego (z obowiązkami konserwatora) wykonywał od 2006 r.  prace związane
z eksploatacją i konserwacją urządzeń elektroenergetycznych o napięciu nie wyższym niż 1 kV, do których nie posiadał kwalifikacji wymaganych zapisem § 5 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 28 kwietnia 2003 r. w sprawie szczegółowych zasad stwierdzania posiadania kwalifikacji przez osoby zajmujące się eksploatacją urządzeń, instalacji i sieci Dz. U. Nr 89, poz. 828 ze zm.), według którego eksploatacją urządzeń, instalacji
i sieci mogą zajmować się osoby, które spełniają wymagania kwalifikacyjne dla następujących rodzajów prac
i stanowisk pracy: eksploatacji - do których zalicza się stanowiska osób wykonujących prace w zakresie obsługi, konserwacji, remontów, montażu i kontrolno-pomiarowym. Stosowne kwalifikacjedopiero z dniem 22.02.2012 r. Odpowiedzialnym za powyższe uchybienia był pracodawca.

W toku kontroli pozytywnie oceniono realizację zapisu art. 237¹¹  § 1 i 2 k.p., wg którego (...) pracodawca zatrudniający do 100 pracowników powierza wykonywanie zadań służby bhp pracownikowi zatrudnionemu przy innej pracy (...);
w przypadku braku kompetentnych pracowników - może powierzyć wykonywanie zadań służby bhp specjalistom spoza zakładu pracy. Ponieważ w jednostce zatrudnionych było 30 osób (w tym 27 kobiet) wykonywanie zadań służby bhp powierzono specjaliście spoza jednostki.  Nie stwierdzono uchybień w realizacji zadań służby bhp, wynikających
z zapisów  rozporządzenia w sprawie służby bhp.

W toku kontroli ustalono, że Zarządcą obiektu była, mieszcząca się pod tym samym adresem, Szkoła Podstawowa nr 3. G1 było wyłącznie użytkownikiem pomieszczeń, na którym nie ciążył obowiązek wynikający z zapisów  art. 62 ust. 1
z dnia 7 lipca 1994 r. ustawy  Prawo budowlane (j.t. Dz. U. z 2010 r., Nr 243, poz. 1623 ze zm.), wg którego obiekty budowlane powinny być w czasie ich użytkowania poddawane przez właściciela lub zarządcę kontroli.

 Podkreślenia wymaga, że biorąc pod uwagę wyniki kontroli obiektu budowlanego i treść wydanych zaleceń oraz  zapis art. 214 § 2 k.p., wg którego pracodawca jest obowiązany utrzymywać obiekty budowlane i znajdujące się w nich pomieszczenia pracy, a także tereny i urządzenia z nimi związane w stanie zapewniającym bezpieczne i higieniczne warunki pracy, Dyrektor G1 zwracał się bezpośrednio do organu nadrzędnego o środki finansowe na realizację zaleceń, bądź wskazywał zarządcy obiektu na konieczność ich realizacji.

Nie stwierdzono ponadto uchybień w zakresie realizacji obowiązków wynikających z decyzji wydanych przez państwowe organy kontroli nad warunkami pracy (Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny).

Wywiązano się również  z obowiązku nałożonego na pracodawcę zapisem art. 237⁶ § 1; art. 237⁷ § 1 k.p., według którego pracodawca jest obowiązany dostarczyć pracownikowi nieodpłatnie środki ochrony indywidualnej zabezpieczające przed działaniem niebezpiecznych i szkodliwych dla zdrowia czynników występujących w środowisku pracy oraz informować go o sposobach posługiwania się tymi środkami. Pracodawca jest obowiązany dostarczyć pracownikowi nieodpłatnie odzież i obuwie robocze, spełniające wymagania określone w Polskich Normach.

Pozytywnie oceniono także dokumentację oceny ryzyka zawodowego, która zawierała wszystkie elementy wymagane zapisem § 39 a ust. 3 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz. U. z 2003 r. Nr 169, poz. 1650 ze zm.)

Nie wniesiono również uwag do realizacji zapisu art. 209¹§ 1 ust. 2 k. p., według którego  pracodawca jest obowiązany wyznaczyć pracowników do:udzielania pierwszej pomocy,wykonywania działań w zakresie zwalczania pożarów
i ewakuacji pracowników. Dyrektor G1 wyznaczył osoby do ww. czynności, jak również prawidłowo, na terenie obiektu, rozmieścił, oznaczył  i wyposażył apteczki. 

Prezydent Miasta Szczecin zalecił Dyrektorowi G1:

1. Dostosowanie zapisów regulaminu pracy do zapisów k.p.
2. Aktualizowanie na bieżąco spisu i kart charakterystyk niebezpiecznych czynników chemicznych.
3. Prowadzenie indywidualnych kart wyposażenia pracownika.
4. Poddawanie pracowników profilaktycznym badaniom lekarskim i szkoleniom
   w dziedzinie bhp zgodnie z obowiązującymi przepisami.
5. Nie dopuszczanie pracowników do wykonywania obowiązków, do których nie posiadają odpowiednich kwalifikacji.